1. Khi nào cần chạy thận nhân tạo?
Chạy thận nhân tạo được sử dụng khi chức năng thận của bệnh nhân bị suy giảm đến mức không thể duy trì cân bằng nước và điện giải trong cơ thể một cách đủ hiệu quả. Có một số tình huống khi bệnh nhân cần đến chạy thận nhân tạo, bao gồm:
- Suy thận giai đoạn cuối (ESRD – End-Stage Renal Disease): Đây là tình trạng suy thận nặng nhất, khi chức năng thận suy giảm đến mức không thể duy trì cuộc sống. Chạy thận nhân tạo trở thành phương pháp duy nhất để thay thế chức năng thận mất đi.
- Bệnh thận mãn tính (CKD – Chronic Kidney Disease) giai đoạn cuối: Trong những giai đoạn tiến triển của bệnh thận mãn tính, khi chức năng thận giảm một cách đáng kể và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, chạy thận nhân tạo có thể được sử dụng để hỗ trợ và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Các bệnh lý khác: Ngoài suy thận và bệnh thận mãn tính, có những tình huống khác có thể yêu cầu chạy thận nhân tạo, chẳng hạn như các bệnh lý thận di truyền, tổn thương thận do chấn thương hoặc bệnh lý cấp tính gây suy thận nhanh chóng.
Quyết định chạy thận nhân tạo phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ suy giảm chức năng thận, tình trạng tổng thể của bệnh nhân, tuổi tác, yếu tố tài chính và sự lựa chọn của bệnh nhân. Quá trình đưa ra quyết định này thường được thực hiện bởi đội ngũ y tế chuyên gia, bao gồm bác sĩ thận khoa và chuyên gia chạy thận nhân tạo, dựa trên sự đánh giá toàn diện về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
2. Cơ chế chạy thận nhân tạo:
Cơ chế chạy thận nhân tạo, hay còn được gọi là thay thế thận, hoạt động bằng cách loại bỏ các chất thải và chất độc hại khỏi máu, duy trì cân bằng nước và điện giải, và điều chỉnh các chức năng khác của cơ thể mà thận bình thường không thể thực hiện. Có hai phương pháp chạy thận nhân tạo phổ biến: thay thế thận bằng máy thận nhân tạo và thay thế thận bằng màng lọc.
- Máy thận nhân tạo: Phương pháp này sử dụng một máy được gọi là máy thận nhân tạo hoặc máy chạy thận để thực hiện chức năng của thận. Máy thận nhân tạo hoạt động bằng cách lấy một lượng máu nhỏ từ bệnh nhân, qua một bộ lọc, rồi trả lại máu đã được lọc vào cơ thể. Trong quá trình lọc, máy thận nhân tạo loại bỏ chất thải, chất cặn bã, và nước dư thừa trong máu. Quá trình này được thực hiện thông qua một quá trình lọc hoặc lọc cả hai cùng nhau, tùy thuộc vào phương pháp chạy thận cụ thể.
- Màng lọc: Phương pháp này sử dụng một hệ thống màng lọc để loại bỏ chất thải và chất cặn bã khỏi máu. Màng lọc thường được làm từ các vật liệu màng đặc biệt có khả năng loại bỏ các chất thải như ure và creatinine trong máu. Máu được lưu thông qua hệ thống màng lọc và các chất thải được loại bỏ ra ngoài, trong khi các chất cần thiết khác được giữ lại trong máu. Quá trình này giúp duy trì cân bằng nước và điện giải trong cơ thể.
Cả hai phương pháp chạy thận nhân tạo đều được thực hiện trong một môi trường chuyên nghiệp và do đội ngũ y tế chuyên gia giám sát. Quá trình chạy thận nhân tạo thường diễn ra định kỳ và kéo dài trong một khoảng thời gian nhất định, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và chỉ định điều trị.
3. Chỉ định chạy thận nhân tạo:
chạy thận nhân tạo được chỉ định trong các trường hợp sau đây:
- Suy thận giai đoạn cuối (End-Stage Renal Disease – ESRD): Khi chức năng thận suy giảm đến mức không thể duy trì cuộc sống, chạy thận nhân tạo trở thành phương pháp duy nhất để thay thế chức năng thận mất đi.
- Bệnh thận mãn tính giai đoạn cuối (Chronic Kidney Disease – CKD Stage 5): Trong giai đoạn tiến triển cuối cùng của bệnh thận mãn tính, khi chức năng thận suy giảm đáng kể và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như mệt mỏi, buồn nôn, ngứa da và chảy máu nhiều, chạy thận nhân tạo có thể được sử dụng để hỗ trợ và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Suy thận mạn tính giai đoạn cuối (Chronic Renal Failure – CRF Stage 5): Khi suy thận mạn tính tiến triển đến giai đoạn cuối cùng và không còn giải pháp điều trị khác, chạy thận nhân tạo là lựa chọn để thay thế chức năng thận.
- Các bệnh thận di truyền: Những người bị bệnh thận di truyền như bệnh thận thể vỉ, bệnh thận bán cầu, hoặc bệnh thận sợi có thể cần chạy thận nhân tạo khi chức năng thận suy giảm đến mức không thể duy trì cân bằng nước và điện giải trong cơ thể.
- Tổn thương thận do chấn thương hoặc bệnh lý cấp tính: Trong một số trường hợp, chạy thận nhân tạo có thể được sử dụng để hỗ trợ chức năng thận trong quá trình phục hồi sau chấn thương hoặc bệnh lý cấp tính như hội chứng suy thận cấp (acute kidney injury – AKI).
Quyết định chạy thận nhân tạo phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ suy giảm chức năng thận, tình trạng tổng thể của bệnh nhân, tuổi tác, yếu tố tài chính và sự lựa chọn của bệnh nhân. Quá trình đưa ra quyết định này thường được thực hiện bởi đội ngũ y tế chuyên gia, bao gồm bác sĩ thận khoa và chuyên gia chạy thận nhân tạo, dựa trên sự đánh giá toàn diện về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
4. Quy trình chạy thận nhân tạo:
- Đánh giá ban đầu: Bước này đòi hỏi bệnh nhân tham gia vào một quá trình đánh giá toàn diện để xác định tình trạng sức khỏe, chức năng thận, và các yếu tố khác liên quan. Bác sĩ sẽ thu thập thông tin y tế, tiến hành các xét nghiệm máu và nước tiểu, và thực hiện các bước kiểm tra khác để đưa ra quyết định chính xác về việc chạy thận nhân tạo là phù hợp cho bệnh nhân hay không.
- Lựa chọn phương pháp chạy thận nhân tạo: Sau khi đánh giá ban đầu, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp chạy thận nhân tạo phù hợp cho bệnh nhân. Có hai phương pháp phổ biến: máy thận nhân tạo và màng lọc. Quyết định này sẽ dựa trên tình trạng sức khỏe và sự lựa chọn của bệnh nhân, cũng như yếu tố kỹ thuật và tài chính.
- Chuẩn bị trước chạy thận nhân tạo: Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn về quy trình chạy thận nhân tạo và chuẩn bị tinh thần cho quá trình này. Điều này bao gồm việc học cách làm sạch vùng chạy thận, đặt ống nối vào mạch máu (đối với máy thận nhân tạo), và thực hiện các biện pháp hỗ trợ như ăn uống và quản lý thuốc.
- Thực hiện chạy thận nhân tạo: Quá trình chạy thận nhân tạo thường được thực hiện tại bệnh viện hoặc trung tâm chăm sóc thận. Đối với máy thận nhân tạo, bệnh nhân sẽ đến địa điểm chạy thận nhân tạo theo lịch trình đã được xác định. Máy thận nhân tạo sẽ được kết nối với mạch máu của bệnh nhân thông qua ống nối để tiến hành quá trình lọc máu. Đối với màng lọc, bệnh nhân có thể thực hiện chạy thận nhân tạo tại nhà hoặc trong một môi trường y tế, theo hướng dẫn của đội ngũ y tế.
- Giám sát và điều chỉnh: Quá trình chạy thận nhân tạo thường được giám sát chặt chẽ bởi đội ngũ y tế chuyên gia. Các thông số quan trọng như áp lực máu, lưu lượng máu, nồng độ chất thải trong máu và các chỉ số khác sẽ được đo và theo dõi trong suốt quá trình chạy thận. Các thay đổi cần thiết trong dòng lưu chất, màng lọc hoặc thời gian chạy thận có thể được thực hiện để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
- Chăm sóc sau chạy thận nhân tạo: Sau khi quá trình chạy thận nhân tạo hoàn thành, bệnh nhân sẽ được chăm sóc và theo dõi thường xuyên để đảm bảo sự ổn định và tăng cường sức khỏe. Bác sĩ sẽ xem xét các kết quả xét nghiệm và tình trạng tổng thể của bệnh nhân để điều chỉnh quá trình chạy thận và điều trị liên quan.
Quy trình chạy thận nhân tạo yêu cầu sự chuyên nghiệp và chặt chẽ từ đội ngũ y tế chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.
5. BHYT có chi trả cho bệnh nhân chạy thận nhân tạo không?
Theo quy định của Bộ Y tế, chi phí cho mỗi lần chạy thận nhân tạo của bệnh nhân bao gồm 11 khoản (dây lọc máu, màng lọc, dịch sát khuẩn màng lọc,…). Trong đó BHYT thanh toán 7 khoản nhưng không vượt quá 543.000 đồng (đối với bệnh viện hạng một). Mức chi trả bảo hiểm còn phụ thuộc vào vấn đề người bệnh được thanh toán theo diện đồng chi trả 80%, 95% hay 100%; chạy thận ở bệnh viện nào.
Bệnh nhân chạy thận nhân tạo có 2 dạng là chạy thận cấp cứu (khi có bệnh lý cấp tính) và chạy thận chu kỳ. Bệnh nhân chạy thận cấp cứu lần đầu phải đặt cathete riêng, chi phí phần này khoảng 1 triệu đồng. Chi phí chạy thận chu kỳ tùy thuộc vào vật tư tiêu hao, trung bình khoảng 700.000 đến 1 triệu đồng một lần. Do đó, trong trường hợp bảo hiểm y tế chi trả 100%, người bệnh mỗi lần chạy thận còn phải đóng thêm khoảng 150.000-450.000 đồng nữa. Một số bệnh viện có quy định chi trả thêm vài phụ phí đi kèm như: Điện, nước,.. dao động trong khoảng 20-30 nghìn đồng.
Khoản chi phí chi trả thêm với nhiều bệnh nhân là con số đáng kể, vì số lần chạy thận chiếm khoảng thời gian dài và phải theo gần như suốt cuộc đời để duy trì sự sống. Cụ thể, người bệnh chạy thận nhân tạo chu kỳ thông thường được chỉ định chạy 3 lần mỗi tuần; Trường hợp bệnh nhẹ thì thời gian đầu 2 lần mỗi tuần, sau đó tăng lên 3 lần.
6. Chạy thận nhân tạo sống được bao lâu?
Thời gian sống khi chạy thận nhân tạo (hemodialysis hoặc peritoneal dialysis) có thể khác nhau đối với mỗi bệnh nhân và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là một số yếu tố ảnh hưởng đến thời gian sống khi chạy thận nhân tạo:
- Tuổi tác: Thời gian sống thường giảm dần theo tuổi tác. Tuy nhiên, việc chạy thận nhân tạo có thể kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người cao tuổi.
- Tình trạng sức khỏe tổng quát: Bệnh nhân có tình trạng sức khỏe tổng quát tốt hơn thường có thời gian sống khi chạy thận nhân tạo lâu hơn so với những người có các vấn đề sức khỏe khác.
- Thời gian bắt đầu chạy thận nhân tạo: Bắt đầu chạy thận nhân tạo sớm trong quá trình suy thận có thể kéo dài tuổi thọ và cải thiện kết quả lâm sàng.
- Tuân thủ điều trị và chế độ dinh dưỡng: Tuân thủ đúng lịch trình chạy thận nhân tạo, đặt chế độ dinh dưỡng phù hợp và quản lý thuốc đúng cách có thể ảnh hưởng tích cực đến thời gian sống.
- Tình trạng bệnh tật cơ bản: Các bệnh tật khác như bệnh tim mạch, tiểu đường, viêm gan, bệnh ung thư và các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến thời gian sống khi chạy thận nhân tạo.
Mặc dù chạy thận nhân tạo không thể chữa khỏi suy thận, nó có thể giúp duy trì cuộc sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người bị suy thận giai đoạn cuối.
7. Làm gì để tăng tuổi thọ cho bệnh nhân chạy thận nhân tạo?
Để tăng tuổi thọ cho bệnh nhân chạy thận nhân tạo, có một số biện pháp và quan điểm quan trọng mà bệnh nhân có thể áp dụng:
- Tuân thủ chính sách chạy thận nhân tạo: Điều quan trọng nhất là tuân thủ chính sách và chỉ định chạy thận nhân tạo của bác sĩ. Bệnh nhân nên tham gia đầy đủ vào quá trình chạy thận, tuân thủ lịch trình chạy thận nhân tạo, quản lý thuốc đúng cách và thực hiện các hướng dẫn chăm sóc sức khỏe từ đội ngũ y tế.
- Chế độ ăn uống và dinh dưỡng: Chế độ ăn uống và dinh dưỡng là yếu tố quan trọng trong việc quản lý chạy thận nhân tạo. Bệnh nhân nên tuân thủ chế độ ăn uống được khuyến nghị bởi đội ngũ y tế, bao gồm giới hạn natri, chất đạm, kali và các chất dinh dưỡng khác. Điều này giúp kiểm soát cân bằng chất điện giải và duy trì sức khỏe toàn diện.
- Quản lý bệnh lý cơ bản: Bệnh nhân cần chăm sóc và quản lý các bệnh lý cơ bản khác như bệnh tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp và bệnh tăng lipid máu. Điều này bao gồm việc tuân thủ đúng đơn thuốc, tham gia định kỳ kiểm tra sức khỏe và tư vấn từ các chuyên gia.
- Thực hiện hoạt động thể chất: Dù bệnh nhân chạy thận nhân tạo có hạn chế về hoạt động thể chất, nhưng việc thực hiện các hoạt động thể dục nhẹ nhàng và tham gia vào các hoạt động thể chất hợp lý có thể có lợi cho sức khỏe tổng quát và tăng cường cơ và xương.
- Hỗ trợ tâm lý và tinh thần: Quá trình chạy thận nhân tạo có thể gây áp lực tâm lý và tinh thần cho bệnh nhân. Việc tìm kiếm hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và các nhóm hỗ trợ bệnh nhân chạy thận nhân tạo có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Điều trị bổ sung: Bệnh nhân cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết về các phương pháp điều trị bổ sung như dùng thuốc bổ sung, vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, việc sử dụng bất kỳ phương pháp bổ sung nào ngoài chỉ định của bác sĩ cần được thực hiện cẩn thận và theo hướng dẫn y tế.
Ngoài ra, việc duy trì một tinh thần tích cực, thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và tham gia vào chương trình chăm sóc theo dõi của đội ngũ y tế đều quan trọng để tăng tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống khi chạy thận nhân tạo.
Lưu ý: Bài viết chỉ cung cấp thông tin chung mang tính chất tham khảo về phương pháp chạy thận nhân tạo.Việc quyết định sử dụng hay bất kỳ phương pháp điều trị nào khác cần được thảo luận và quyết định bởi bác sĩ chuyên khoa. Bệnh nhân có thể liên hệ tới đơn vị Đơn Vị Chạy Thận Nhân Tạo – Bệnh viện đa khoa Sài Gòn Nam Định để được tư vấn và giải đáp thêm.
Liên hệ : 02283.68.2222
Hoặc gửi tin nhắn đăng ký tại Fanpage: Bệnh viện đa khoa Sài Gòn – Nam Định
Xem Thêm:
