Đột quỵ não là gì?
Đột quỵ não hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng một phần não đột ngột bị tổn thương khi mạch máu nuôi dưỡng phần não đó bị tắc (nhồi máu não) hoặc bị vỡ (xuất huyết não)
Dấu hiệu đột quỵ não là gì?
– Mất khả năng nói chuyện hoặc hiểu ngôn ngữ: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc nói hoặc hiểu lời nói của người khác.
– Tê liệt: Một phần hoặc toàn bộ một bên cơ thể (bên trái hoặc bên phải) có thể bị tê liệt. Điều này thường xảy ra một cách đột ngột và không có nguyên nhân rõ ràng.
– Mất cân bằng hoặc buồn nôn: Bệnh nhân có thể mất cân bằng hoặc buồn nôn một cách đột ngột.
– Khó thở hoặc đau ngực: Đột quỵ có thể gây ra khó thở hoặc đau ngực, đặc biệt nếu nó ảnh hưởng đến mạch máu có liên quan đến tim.
– Mất thị lực hoặc thay đổi trong thị lực: Bệnh nhân có thể gặp vấn đề về thị lực, như mất thị lực một cách đột ngột hoặc thấy các hiện tượng như sự mờ mịt, kép hình hoặc thay đổi trong màu sắc của thế giới xung quanh.
– Đau đầu mạn tính hoặc đau đầu mạn tính trở nên cực đoan: Đau đầu cực đoan, thường xuất hiện đột ngột, có thể là dấu hiệu của đột quỵ.
– Mất ý thức: Bệnh nhân có thể mất ý thức hoặc rơi vào tình trạng hôn mê.
Nếu bạn hoặc ai đó mà bạn quan tâm bị nghi ngờ mắc đột quỵ, ngay lập tức bạn nên gọi số cấp cứu (tùy quốc gia) và đưa người đó đến bệnh viện một cách nhanh chóng, vì một sự can thiệp nhanh chóng có thể giảm thiểu thiệt hại não và cải thiện cơ hội phục hồi.
Xử trí tại nhà như thế nào?
Mọi người thường nhầm lẫn các dấu hiệu của đột quỵ não với trúng gió, cảm lạnh nên xoa dầu nóng, cạo gió, … Điều này là hoàn toàn sai lầm, nó làm cho tình trạng bệnh trầm trọng thêm, kéo dài thời gian tiếp cận với các điều trị đúng gây nguy hiểm, đe doạ đến tính mạng bệnh nhân. Quan điểm hiện nay là khi đã phát hiện bệnh nhân Đột quỵ não, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế sớm, để tận dụng được thời gian vàng trong điều trị Đột quỵ não, góp phần hạn chế tỷ lệ tử vong và tàn phế cho bệnh nhân. Khi nghi ngờ người bệnh bị đột quỵ não thì người ở cạnh bệnh nhân cần nhanh chóng đỡ người bệnh, tránh để bị ngã dẫn đến chấn thương. Đặt người bệnh nằm chỗ thoáng, nghiêng đầu sang 1 bên, móc hết đờm dãi cho bệnh nhân dễ thở. Đối với người bị Đột quỵ não, trong 4,5 giờ đầu thời gian là vàng, cứ mỗi 15 phút trôi qua, bệnh nhân đột quỵ sẽ tăng thêm 4% nguy cơ bị tàn tật vĩnh viễn. Vì vậy, hãy đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt. không nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện bằng xe máy, tránh xóc khi di chuyển. Khi di chuyển nên để bệnh nhân trên mặt phẳng, nghiêng mặt sang một bên, nới bớt quần áo cho thoáng. Nếu bệnh viện gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì không nên chuyển đến viện xa, trừ khi có chỉ định của bác sĩ, vì càng di chuyển xa càng có thể làm bệnh nặng hơn. Không tự ý cho uống bất kì loại thuốc nào kể cả thuốc hạ huyết áp, không để nằm chờ xem bệnh nhân có khỏe lại không.
Điều trị Đột quỵ não như thế não?
* Mục đích của điều trị Đột quỵ não là làm giảm tỷ lệ tử vong, hạn chế tối đa mức độ tàn phế và dự phòng tái phát đợt sau.
* Đối với Đột quỵ não có hai thể chính là chảy máu não và nhồi máu não. Điều trị đặc hiệu cho mỗi thể khác nhau nhưng phác đồ điều trị tổng hợp chung cho cả hai thể của Đột quỵ não giống nhau:
Điều trị chung:
– Duy trì chức năng sống ( đảm bảo ổn định tim mạch, hô hấp), chống phù não.
– Duy trì đường máu hợp lý;
– Ngay khi phát hiện không nên cho bệnh nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì
Điều trị đặc hiệu (chủ yếu cho thể đột quỵ nhồi máu não):
Sử dụng thuốc tiêu huyết khối, can thiệp lấy huyết khối cơ học. Tuy nhiên việc sử dụng các can thiệp này đòi hỏi bệnh nhân đến viện sớm trước 4,5 giờ ( đối với thuốc tiêu huyết khối) và trước 6h ( đối với can thiệp lấy huyết khối cơ học), phải tuân theo những chỉ định rất chặt chẽ, được thực hiện tại các cơ sở y tế có đầy đủ phương tiện, máy móc , xét nghiệm
Các nghiên cứu cũng cho thấy các thuốc bảo vệ tế bào thần kinh, tăng cường lưu thông tuần hoàn máu não có các cơ chế cùng tồn tại song song, mục đích nhằm giúp đỡ chuyển hoá ở mô não bị rối loạn hoặc có nguy cơ bị rối loạn , làm giảm nguy cơ phá huỷ tế bào não thứ phát.
Ngoài ra còn có các điều trị khác: ổn định huyết áp, ổn định đường huyết, ổn định mỡ máu, điều trị các bệnh lí nền.
Dự phòng tái phát bằng các thuốc chống kết tập tiểu cầu hoặc thuốc chống đông tùy theo căn nguyên gây bệnh.
Ứng dụng tiêu sợi huyết trong điều trị đột quỵ não giờ sớm.
Thuốc Tiêu sợi huyết là gì?
Thuốc tiêu sợi huyết có vai trò làm tan huyết khối ( do cục máu đông làm tắc dòng chảy lòng mạch máu não và gây ra đột quỵ não). Các sợ Fibrin tập trung lại tạo thành cục máu đông.. Trong quá trình ly giải cục máu đông, plasmin là một chất có tác dụng tiêu hủy firbin tạo thành các sản phẩm thoái hóa có thể hòa tan được. Chất hoạt hóa plasminogen mô tái tổ hợp rTPA (với tên gọi Alteplase) có tác dụng chọn lọc trên fibrin, chuyển plasminogen thành plasmin, làm tan cục huyết khối. Đây là thuốc duy nhất được Hoa Kỳ (cơ quan FDA) chấp thuận sử dụng trong điều trị đột quỵ thiếu máu não cấp trong vòng 4,5 giờ kể từ khi có triệu chứng đầu tiên xuất hiện.
Tác dụng và hiệu quả điều trị của thuốc
Tỉ lệ người bệnh không bị tàn phế, hoặc tàn phế ở mức tối thiểu sẽ tăng thêm hơn 30% nếu được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết trong 4,5 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng. 13% người bệnh có thể phục hồi khả năng vận động sau ba tháng. Cứ 3 bệnh nhân điều trị trong “thời gian vàng” sẽ có 1 bệnh nhân đạt kết quả tốt hơn so với không được điều trị kịp thời. Ngoài ra cứ 8 bệnh nhân dùng thuốc sẽ có một người bệnh có thể trở về cuộc sống bình thường
Từ tháng 10 năm 2023, được sự quan tâm của Ban lãnh đạo bệnh viện và sự giúp đỡ hỗ trợ trực tiếp từ các GS, TS, BS đầu ngành về Đột quỵ của Trung tâm Đột quỵ- Bệnh viện Bạch Mai, Đơn vị Đột quỵ (thuộc Khoa Hồi sức cấp cứu) – Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn- Nam Định đã được chuyển giao kỹ thuật điều trị tiêu huyết khối trong nhồi máu não cấp bằng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch để có thể phục vụ cho nhân dân trên địa bàn tỉnh và các khu vực lân cận. Hiện tại, Bệnh viện đa khoa Sài Gòn- Nam Định đang là cơ sở y tế duy nhất của tỉnh Nam Định sử dụng thuốc tiêu sợi huyết cho những bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não giai đoạn sớm (<4,5 giờ). Tại đây, sử dụng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch đã trở thành phương pháp thường quy cho những bệnh nhân nhồi máu não cấp có chỉ định trong vòng 4,5 giờ từ khi khởi phát đột quỵ
Trên địa bàn tỉnh Nam Định và các vùng lân cận, khi phát hiện các triệu chứng nghi ngờ đột quỵ não (VD: ý thức giảm đột ngột, nói ngọng, méo miệng, tê bì hoặc yếu một bên cơ thể, giảm hoặc mất thị lực, đau đầu, chóng mặt dữ dội….), người thân hãy gọi ngay đến BỆNH VIỆN ĐA KHOA SÀI GÒN NAM ĐỊNH với đường dây nóng: 0228.368.2222 để được hướng dẫn sơ cứu, vận chuyển bệnh nhân đến bệnh viện trong thời gian sớm và kịp thời nhất.
